Karel Frederik Lodewijk Kaiser (1864-1915)

Personalia

K. F. L. Kaiser

Roepnaam: Louis of Lou.
Geboren: 5 maart 1864 te Amsterdam.
Overleden: 24 november 1915 te Amsterdam.
Zoon van: Johan Willem Kaiser en Johanna Buisman.
Getrouwd met: Maria Johanna Stooter, op 14 maart 1889 te Zoeterwoude.
Kinderen: Louise (1890, leefde 2 weken), Louise (1891), Betsy (1894), Johan Willem (1897), Hendrik Marie (1899).
Studie, opleiding: geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam (vanaf 1881).
Beroepen: huisarts, fysioloog.
Functies: geneesheer-directeur.
Woonplaatsen: Amsterdam (1864-1889), Medemblik (1889-1893, Westerhaven), Hoorn (1893-1910, Roode Steen, Onder de Boompjes 20), Parijs (1910), Amsterdam (1911-1915, Keizersgracht 491)

Bijzonderheden: stichter van de ziekenverpleging 'De Villa' aan de Draafsingel te Hoorn (1895).

Levensloop

Karel Frederik Lodewijk Kaiser, kortweg Louis of Lou (uitspraak Loe) was de jongste zoon van de acht kinderen van Johan Wilhelm Kaiser (1813-1900) en Johanna Buisman (1821-1907). Hij werd geboren op 5 maart 1864 in Amsterdam. Louis' vader was de ontwerper-graveur van de eerste serie Nederlandse postzegels uit 1852 en van de serie uit 1864. Hij graveerde ook de eerste Nederlandse bankbiljetten voor Johan Enschedé & Zn. In 1874 werd hij benoemd tot directeur van het Rijksmuseum voor Schilderijen in het Trippenhuis in Amsterdam waar het gezin Kaiser toen ook woonde. Louis' moeder, Anna Buisman, was belangrijk voor de maatschappelijke ontwikkeling van de kinderen. Zijn ouders waren progressieve mensen die onderwijs belangrijk vonden, ook voor meisjes. De ouders stimuleerden de kinderen in culturele en maatschappelijke ontwikkeling.

Louis had een zwakke gezondheid, waardoor hij regelmatig school moest verzuimen, maar zijn huiswerk hield hij goed bij. Na enkele jaren op een particuliere school slaagde hij voor het Staatsexamen en werd hij in 1881 op zeventienjarige leeftijd ingeschreven op de Faculteit Geneeskunde in Amsterdam. Wegens zijn zwakke gezondheid leek een richting als apotheker het meest geschikt voor hem. Zijn specialisatie werd echter de gynaecologie. In zijn rol als zaalarts in het Binnengasthuis, dat als Academisch Ziekenhuis fungeerde, leerde hij de knappe en doortastende verpleegster Maria Johanna Stooter (geboren 24 februari 1865 te Amsterdam) kennen. Omdat er geen verloofde stellen mochten werken in het ziekenhuis, heeft Maria ontslag genomen en is ze gaan inwonen bij haar aanstaande schoonouders. Assistent-artsen mochten niet gehuwd zijn. De keuze was moeilijk, maar Louis heeft zijn specialisatie eraan gegeven en nam in Medemblik een huisartsenpraktijk over. Hij volgde een arts op die nog te paard zijn patiënten bezocht. Voordat zij trouwden, bezocht Maria haar verloofde wel in Medemblik, maar de familiegeschiedenis vertelt dat Maria dan 'gechaperonneerd' werd door haar aanstaande zwager Hendrik Antoon Lorentz (1853-1928), de fysicus en latere Nobelprijswinnaar, die getrouwd was met Louis' zuster Aletta Kaiser.

Op 14 maart 1889 trouwden Louis en Maria in Zoeterwoude, waarna ze de volgende dag de leegstaande Doopsgezinde pastorie betrokken aan de Westerhaven in Medemblik. Al snel ging daar de gezondheid van Maria en Louis achteruit. In 1892 werd Maria ernstig ziek en daarna Louis zelf. Professor Pel raadde hem aan naar een andere praktijk te zoeken, minder belastend dan die in Medemblik. Het gezin met inmiddels een dochter, wederom Louise of Wies na het verlies van hun eerste in 1890 die maar twee weken leefde, verhuisde in 1893 naar een huis aan de Kaasmarkt (Roode Steen) in Hoorn. Daar hield Louis uitsluitend een consultatieve praktijk. Hij knapte weer op en vestigde zich in 1894 in het 'Amsterdamse Huis' op het adres Onder de Boompjes 20 (gelegen naast het O.I. Pakhuis), waar hij zijn praktijk weer in volle omvang kon uitvoeren. Daar kregen ze nog drie kinderen: Betsy (1894), Johan Willem (Wim, 1897) en Hendrik Marie (Hein, 1899).

Voorkamer en behandelkamer aan Onder de Boompjes 20, 1900

Louis was een vooruitstrevend arts, die in kringen verkeerde die men '(sociaal-)liberaal' kan noemen in de oude betekenis. De etiketten 'vrijzinnig' en 'protestants-liberaal' passen evengoed. Al omstreeks 1895 huurde of kocht Louis een villa aan de Draafsingel, die hij inrichtte als particulier ziekenhuisje "De Villa". In 1905 verrees er een nieuw gebouw naast, met operatie- en isolatiekamer, twee flinke zalen en tien verpleegkamers. Kleine operaties deed Louis zelf, maar meer ingrijpende bewaarde hij voor de zondag. Dan kwam zijn zwager en Amsterdams chirurg Jan van Campen om die uit te voeren. Tussen 1895 en 1913, toen het R.K. Sint-Jansgasthuis werd gesticht, voorzag deze instelling in professionele ziekenzorg voor de burgerij. Groeiende behoefte maakte dat "De Villa" werd ingebracht in het nieuwe ziekenhuis van de "Vereeniging tot Ziekenverpleging voor Hoorn en omstreken", dat in 1907 werd gerealiseerd en waarvan Louis de eerste geneesheer-directeur werd.

De Villa in 1903

De Villa in 1908, met de in 1905 gerealiseerde uitbreiding

Louis wilde zijn specialisatie gynaecologie alsnog afronden en hij zocht een wetenschappelijke uitdaging die niet bevredigd kon worden in Hoorn. Omstreeks 1910 ging hij voor bijna een jaar naar Parijs om zich bij de beste professoren te bekwamen. Dit hield ook het einde van zijn betrekking in Hoorn in. Het gezin ging wonen in Amsterdam op Keizersgracht 491. Louis had hoge verwachtingen van een carrière in Amsterdam, die echter niet uitkwamen. Hij vond een andere uitdaging in het Physiologisch Laboratorium van de Universiteit van Amsterdam. Met grote energie stortte hij zich op het nieuwe onderwerp. Hij voerde een aantal bijzondere onderzoeken uit op het grensgebied van de zuiver experimentele fysiologische wetenschap en de klinische praktijk. Daaronder was een onderzoek naar de bepaling van de druk in de buikholte en het verband met ziekelijke aandoeningen. Verder een nauwkeurig onderzoek naar de hartslag die geregistreerd en gemeten wordt in de buikholte. Op dit vlak heeft hij een aantal wetenschappelijke publicaties op zijn naam staan. In 1912 werd hij lid van het Genootschap tot Bevordering van Natuur-, Genees- en Heelkunde.

In 1914 onderging hij een operatie wegens een embolie. Helaas was daarbij zijn evenwichtsorgaan beschadigd. Op 24 november 1915 overleed hij, slechts 51 jaar oud, nadat hij daardoor noodlottig ten val was gekomen. In 'In Memoria' herinnert men hem zich als 'een uiterst bescheiden, doch zeer verdienstelijk medeburger en wetenschappelijk man'.