Meer dan een eeuw actief voor Hoorns erfgoed

Bouwstijlen en geveltypen van historische woonhuizen in Hoorn, 1540-1940

Frans J.P.M. Kwaad

Inleiding
Bij wijze van inleiding en waarschuwend woord vooraf even dit. Vrijwel geen enkel historisch woonhuis ziet er nu nog zo uit als in de tijd, waarin het werd gebouwd. Vaak zijn dergelijke oude huizen in de loop der tijd min of meer ingrijpend verbouwd, zowel het huis zelf als de gevel. Hierdoor kunnen verschillende delen van het huis en de gevel een verschillende ouderdom hebben. Dit betreft met name de raampartijen. Deze zijn vaak van (veel) latere datum dan de rest van de gevel. Dikwijls is er een verschil in ouderdom tussen de onderpui (begane grond) en de rest van de gevel (verdieping en topgevel). Dit is met name het geval bij panden, waarvan de benedenverdieping een winkelfunctie heeft gekregen met de daarbij behorende moderne aanblik, zoals aan het Grote Noord, Gedempte Turfhaven, Gouw, Nieuwstraat en Nieuwsteeg. Op het Grote Oost zijn minder winkels en worden veel van de oude panden nog alleen als woonhuis gebruikt. Daardoor is de sfeer van vroeger tijd op het Grote Oost beter bewaard gebleven.

Make me beautiful?
Make me beautiful?

Historische panden zijn vaak gepleisterd of in kleur geschilderd geweest. Van zeventiende eeuwse panden is de getrapte topgevel vaak verdwenen en vervangen door een horizontale kroonlijst. Ook kan er een verschil in ouderdom zijn tussen de gevel en het (oudere of nieuwere) achterliggende pand. Hoe ouder het pand, hoe gecompliceerder veelal de geschiedenis van het pand is geweest. Ieder pand heef in de loop der tijd een eigen, unieke geschiedenis doorgemaakt. Een en ander bemoeilijkt het zonder nader onderzoek toekennen van een bouwjaar aan een pand, en het benoemen van de bouwstijl. De geschiedenis van een beperkt aantal Hoornse panden is in detail in boekvorm beschreven. Zie de literatuuropgave aan het eind van dit artikel.