Meer dan een eeuw actief voor Hoorns erfgoed

Horlogemakersvakschool Cornelis Verhagen Hoorn

Leraren

Lesboek horlogemakersvakshool
Lesboek 'uurwerktechniek' klas 3.
De meeste lesboeken bestonden uit
speciaal voor deze opleiding gemaakte
lessen. Deze op A4 papier uitgetypte
lessen werden daarna gestencild en
met een kaft erom tot boek verlijmd.

Roger Tonnaer schrijft in het blad van Oud Hoorn hoe leraar Anne Westerbeek vertelde over de geschiedenis van het uurwerk, de Lodewijk-perioden, de empireklokken, vuurvergulde Franse pendules, rococo, regulateurs en intarsia (inlegwerk). Voor materiaalkunde, natuur- en werktuigkunde kregen de leerlingen les van Piet Baalbergen. Hij wist veel over bimetalen, over uitzetten en inkrimpen en over de legeringen van metalen.
Eldert Scholten was adjunct-directeur en praktijkleraar elektronica. Hij genoot veel gezag, ofschoon - of misschien wel omdat - hij de lat heel hoog legde. Hij organiseerde ook excursies naar de sterrenwacht en naar het PTT-laboratorium in Nederhorst den Berg, waar de PTT een zendtoren had met in het gebouw een atoomklok. De zes radiopiepjes ieder uur net voor het radionieuws kwamen hier vandaan.
De heer Roeland doceerde het voor deze school onmisbare vak Duits. 'Toen ik op school zat', zegt Peerdeman, 'was de theorie voor het grootste deel gericht op vakken die direct met het horlogemakersvak te maken hadden. Duits kreeg naar verhouding veel aandacht. Dit kwam doordat Zwitserland een grote uurwerkindustrie had. Veel technische handleidingen waren in het Duits geschreven.'
Jaap Zalm uit Enkhuizen, broer van Gerrit Zalm (bekend landelijk politicus), gaf lessen in algemeen vormende vakken voor het middenstandsdiploma.
Administrateur was Loet Westerlaken. Hij volgde in die functie zijn vader op. Westerlaken deed de boekhouding van de school, inde het schoolgeld en hield de afwezigheid van leerlingen in de gaten.

 

In de kost

De Cornelis Verhagen had een wijd bereik. De meeste leerlingen kwamen weliswaar uit Hoorn en West-Friesland, maar menigeen kwam uit de rest van Noord-Holland of van nog verder weg. De leerlingen van buiten de regio gingen in de kost. Voor de school was het een jaarlijks terugkerende taak om goede kostadressen te vinden. Volgens Pistoor vond de directie het belangrijk om dat zelf te doen. 'Zo hield de school goed zicht op hoe het de leerlingen verging. Ze waren tenslotte nog heel jong en ver van huis.'

Leerlingen in de Villa
Klaslokaal in De Villa met leerlingen in de vierde klas (foto Henk de Weerd / WFA).

Bij de scholieren in kosthuizen waren café De Blokhut, gerund door Jaap Bakker (Nieuwland), Bar Jan Jong (Veemarkt) en Bar El Toro van Nico en Truus Vergouw aan de Kleine Noord favoriet als uitgaansgelegenheden. Boven El Toro woonde een aantal jongens van de school. Wie het laat wilde maken, kon terecht in dancing Charmaine (West) van Co van Iersel of bij dancing De Nadorst (Blokker) van Kaarsemaker en Van Iersel.
Een aantal leerlingen ging wekelijks naar dansles bij dansschool Peter Verbiest, toen nog aan de Loniusstraat. Anderen waren lid van The Sunbells: orkest en jongerenkoor, opgericht door de muzikale Jacques Winnubst en leerling Jan van Deursen. Het jongerenkoor, met 80 tot 100 leden, trok wekelijks een volle kerk, beurtelings de Cyriacus- en Franciscuskerk en de Engelbewaarderskerk.

 

Werken op zaterdag

Op zaterdag gingen de leerlingen niet naar school, maar ze waren wel onder de pannen. Stagelopen bestond niet, maar velen deden hun praktijkervaring die dag op, als leerling-horlogemaker bij juweliers, goudsmeden en/of horlogers in Hoorn: De Vries (Grote Noord), Maurits Schagen (Nieuwstraat), Martien Groot (Gouw), Van Loenen (Gouw), Chris Holman (Grote Noord), goudsmid en juwelier Droste (Lange Kerkstraat) en Frans van Berkum (Nieuwsteeg).
Ook Ad Pistoor had leerlingen in zijn toenmalige winkel aan de Koepoortsweg. Hillebrand Peerdeman was er zo een. 'De leerlingen kozen niet 'zomaar' voor deze opleiding, maar hadden stuk voor stuk een helder doel voor ogen. Men had bijvoorbeeld een vader met een winkel en wilde in die zaak gaan werken, of zelf een zaak beginnen. Daarom waren de meesten zeer gemotiveerd en dat was voor de sfeer op school en op zaterdag in de winkel een geweldig voordeel.'

 

 

Auteur
Mirjam Scholten, m.m.v. Hillebrand Peerdeman

Illustraties
Westfries Archief, Ad Pistoor, http://www.stichting-winnubst.nl, e.a..

Bronnen
- Artikel Roger Tonnaer in het blad Oud Hoorn, nr.3/dertigste jaargang , september 2008.
- http://www.stichting-winnubst.nl/jml/index.php/memorabilia/beroemde-familieleden
- Website Westfries Gasthuis.
- Mondelinge informatie: dhr. Ad Pistoor (2010).