Meer dan een eeuw actief voor Hoorns erfgoed

Gestelde vragen aan Vereniging Oud Hoorn

Terug

  • Wat is de achtergrond van de naam van de Jan Haringsteeg


    Wat is de achtergrond van de naam van de Jan Haringsteeg

    Vraag: Er is een steeg genoemd naar Jan Haring. Wie was dat en wat heeft hij gedaan om een steeg naar hem vernoemd te krijgen?

    Antwoord: Achtergrond van het verhaal: aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog hadden veel steden de kant van de opstandige Prins van Oranje gekozen, tegen de Spaanse heersers. Amsterdam echter bleef trouw aan de Spaanse koning. Dat leidde ertoe dat de opstandelingen op allerlei manieren probeerden de aanvoer van goederen naar Amsterdam af te snijden. Van de andere kant gebruikten de Spanjaarden Amsterdam als uitvalsbasis om de rest van Noord-Holland in handen te krijgen. In dat gebeuren heeft de Hoornse matroos Jan Haring tot tweemaal toe een heldenrol vervuld. Allereerst in december 1572. Haarlem werd toen belegerd door de Spanjaarden, die afhankelijk waren van bevoorrading vanuit Utrecht, via Amsterdam.
    Geuzenaanvoerder Diederik Sonoy probeerde de Spaanse aanvoer van goederen via de Diemerdijk (langs de Zuiderzee) te verhinderen. De Amsterdammers verjoegen echter de geuzen keer op keer door ze vanuit de stad aan te vallen.
    Tijdens een zo’n aanval wist Jan Haring in zijn eentje op de dijk de belagers tegen te houden, zodat Sonoy en zijn geuzen zich per schip in veiligheid konden brengen aan de Waterlandse zijde van het IJ. Toen Haring de strijd moest opgeven, dook hij in het water en wist ondanks een kogelregen, eveneens veilig de overzijde te bereiken.
    Een jaar later, in 1573, was Jan Haring schepeling op de geuzenvloot die op de Zuiderzee de aanvoer over zee naar Amsterdam blokkeerde, met name de handelsschepen die terugkwamen uit de Oostzee. Dat was de Spanjaarden een doorn in het oog en landvoogd Alva liet in Amsterdam een vloot uitrusten om de geuzen te verjagen uit de Zuiderzee. Door wisselingen in wind en weer botsten de twee vloten niet meteen in volle hevigheid met elkaar. Wel waren er enkele schermutselingen. De twee kanten hanteerden een verschillende tactiek. De ruim van munitie voorziene Spaanse schepen probeerden de geuzenvloot uit te dunnen door beschietingen. De geuzen daarentegen kozen voor enteren en man-tegen-mangevecht. Op 11 oktober vond uiteindelijk de beslissende slag plaats. De geuzen zagen kans het admiraalsschip te enteren. Jan Haring was daarbij en hij zag kans  in de vlaggenmast te klimmen waar hij de admiraalsvlag lossneed. Toen hij weer naar beneden klom, werd hij neergeschoten en viel in zee. Toen de geuzen er vervolgens in slaagden de mast van het Spaanse vlaggenschip om te hakken, sloegen de overgebleven schepen op de vlucht. De Spaanse bevelhebber Maximiliaan, graaf van Bossu, werd gevangengenomen.
    Het lijk van Jan Haring werd opgebaard in het stadhuis van Hoorn. De vlag is nog tot in 1729 in de Grote Kerk bewaard gebleven.
    Terug naar de achtergrond van het verhaal: De verloren slag op de Zuiderzee, in combinatie met het mislukte beleg van Alkmaar, betekenden de definitieve mislukking van Alva's poging Noord-Holland te veroveren.

    (tekst: Peter Tack)

    Schilderij De slag op de Zuiderzee
    Schilderij De slag op de Zuiderzee voor de rede van Hoorn tegen Bossu in 1573 (1663-1668).
    Geschilderd door Jan Theunisz. Blanckerhoff (* Alkmaar 10 januari 1628 – † Amsterdam 2 oktober 1669).
    (foto: Gerard van Stijn)

    Het schilderij hangt in de voormalige schepenenzaal,  later gemeenteraadszaal en tegenwoordig trouwzaal van het Statenlogement. De lijst is van Johannes Kinnema ( * tussen 1620 en 1640 Friesland (prov.) – † juni 1673; begraven 24 juni 1673 in Grote Kerk Alkmaar).
    Zie ook: Statenlogement Hoorn in onze gebouwen rubriek.
    En het boek: Het statenlogement in Hoorn

     

    Jan Haringsteeg
    Jan Haringsteeg gezien vanaf de Italiaanse Zeedijk
    (foto: H.J. Peerdeman, 2019

Redactie "veel gestelde vragen": Diana van den Hoogen, Hoorn

 

Terug naar gestelde vragen