Gedempte Grachtenwandeling
Een enigszins misleidende titel, want de meeste grachten
zijn niet gedempt, maar overkluisd. Dat werd destijds als een grote
vooruitgang gezien. De grachten waren in feite open riolen en men
was op deze manier af van de stankoverlast en er ontstond meer ruimte
voor het vervoer over de weg. Tussen 1420 en 1800 zijn 15 grachten
gedempt/overkluisd. De Gedempte Turfhaven was de laatste. Door slecht
onderhoud en toenemend verkeer stortten de overkluizingen in en werden
vervangen door diepliggende riolen.
Er is nog één overkluizing. Deze loopt onder de Boterhal door. Er zou nog in gevaren kunnen worden. In geval van brand moest het water bereikbaar blijven. Hiertoe werden luiken aangebracht in de straten waar de riolen zich bevonden. De grachten waren van oudsher de toevoerwegen vanuit het achterland. Zo kwamen alle producten die verbouwd werden via het water naar de stad. Op het Nieuwland is dit nog te zien aan de trapjes in de kademuur. Hier werden de producten tentoongesteld en verhandeld. Vanaf de Zuiderzee kon men met de gevangen vis tot vlak voor de Vismarkt varen. De verhandelde vis sjouwde men via de Wijde Steeg naar de achterliggende Kuil, hier werd de levende vis in karen bewaard. Vanaf de Kuil werd de vis per schuit via de stadsgrachten naar het achterland vervoerd.
Enkele bezienswaardigheden langs deze voormalige grachten.
Op het Achterom worden de regenten -en de regentessenkamer van het Jozefhuis
bezichtigd. Fraai beschilderde plafonds, originele betimmeringen en op
linnen geschilderd behangsel van rond het jaar 1780 zijn hier te
bewonderen. Het St. Jozefhuis bood onderdak aan armen en wezen.
De huidige gebruikers van de kamers, de Kaaphoornvaarders, vertellen hoe
het komt dat de zuidelijkste punt van Zuid Amerika naar onze stad is genoemd.
In de regentenkamer(rechts van de deur) vinden we veel nautische boeken
en scheepsmodellen. In de regentessekamer staat een prachtig getuigd instructiemodel
dat tot 1958 werd gebruikt bij de lessen.
Wilt u meer weten over de Kaaphoornvaarders dan verwijzen wij u naar hun eigen website.
http://www.kaaphoornvaarders.nl
We komen nu bij de achterzijde van de door bouwmeester Bleys gebouwde St. Cyriacuskerk. (Deze bouwmeester bouwde o.a. de St. Nicolaaskerk in Amsterdam en de Lourdeskapel in Zwaag.) Bleys had een oplossing gevonden voor het optrekken van vocht in de muren.
Hij liet op de fundering een speciale rij stenen met ventilatiegaatjes metselen alvorens verder te bouwen. (zie foto)
Aan de achterzijde van de kerk bevond zich de schuilkerk De Drie Tulpen. Een kopie van de oorspronkelijke steen (te vinden in het Westfries museum) getuigt hiervan. Over de tulpen zijn meer verhalen bekend. Hiervoor kunt u terecht op de site van de gemeente Hoorn.
De voorzijde van deze kerk bevindt zich op het Grote Noord.
Bleijs ontwierp ook het woonhuis tegenover de kerk en gebruikte dezelfde decoratie-elementen als in de kerk. Hij woonde zelf in het huis aan Grote Noord 40 waar de gevelsteen Gulden Vlies ingemetseld is.
Men vindt in huis en kerk dezelfde versiering.
Via de Lange Kerkstraat bereiken we het Nieuwe Noord.
Hier was een overkluisde gracht die instortte tussen 1700 en 1760. Er werden
hier in die periode 50 huizen afgebroken.
Een steen in de gevel van Nieuwe Noord nr. 16 laat zien dat hier het eerste stenen huis werd gebouwd in 1595.
Verder op het Nieuwe Noord zien we een prachtig historisch pand De Oude
Rosmolen genoemd.
Het stamt uit 1635. Het ontleent haar naam aan het feit dat er grutten
werden gemalen met behulp van een paard in een tredmolen. Het bijzondere
hieraan was dat het paard naar de eerste verdieping werd gebracht en
daar zijn hele leven bleef.
We eindigen de wandeling op de afscheiding van Breed en Turfhaven. Hier waren vroeger een overhaal en een hoge boogbrug.(zoals in Edam nog aanwezig is)
De route start op de Rode Steen en voert onder andere over het Achterom, het Grote Noord, het Nieuwe Noord en de Turfhaven.
Met dank aan Henk van Woesik
